شیر پروانه‌ای (Butterfly Valve)
تعریف و ساختار:
شیر پروانه‌ای یک نوع شیر کنترل جریان است که با استفاده از یک دیسک مسطح یا نیمه‌کره‌ای (پروانه) عمل می‌کند. این دیسک به یک محور متصل است که معمولاً در مرکز شیر قرار دارد. به هنگام باز شدن شیر، دیسک با محور چرخشی خود در یک زاویه ۹۰ درجه نسبت به جریان مایع قرار می‌گیرد، و در نتیجه جریان به راحتی از شیر عبور می‌کند. در حالت بسته، دیسک عمود بر جریان نصب می‌شود و مانع از عبور مایع می‌گردد.
عملکرد:
شیرهای پروانه‌ای معمولاً در سیستم‌های با فشار پایین تا متوسط استفاده می‌شوند. گاهی اوقات، سیستم‌های بزرگ و صنعتی که نیاز به کنترل دقیق‌تری دارند، از شیرهای پروانه‌ای با عملکرد قفل‌شده استفاده می‌کنند.
اجزای کلیدی:
بدنه: معمولاً از آلیاژهای فولادی، چدن یا پلاستیک ساخته می‌شود و وظیفه آن نگهداری پروانه و تحمل فشار سیال است.
پروانه: معمولاً از آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی یا پلاستیک ساخته می‌شود.
محور: برای اتصال پروانه به بدنه و فراهم کردن حرکت چرخشی استفاده می‌شود.
سیت: منطقه‌ای که در آن پروانه با بدنه تماس می‌گیرد، معمولاً از مواد لاستیکی یا PTFE جهت جلوگیری از نشتی ساخته می‌شود.
مزایا:
وزن کم و ساختار فشرده: این نوع شیر فضای کمتری را اشغال می‌کند و نصب آن آسان است.
عملکرد سریع: قابلیت باز و بسته شدن سریع بهینه (کمتر از ۹۰ درجه) را دارد.
گستره عملکرد: قادر به کنترل دقیق جریان در شرایط عملیاتی مختلف، به ویژه در دماهای پایین و میان‌مایه تا ۱۰۰۰ psi فشار.
معایب:
نشت در فشار بالا: در دماهای بالا یا فشارهای شدید ممکن است منجر به نشتی شود.
بسته بودن کم: برای ایجاد فشار دیفرانسیل بالا، این شیرها ممکن است کارایی کمتری داشته باشند.
